Het ijsbergmodel: biedt diepgaand inzicht in de kern van conflicten
Het ijsbergmodel van David McClelland biedt een diepgaand inzicht in de oorzaken van conflicten en kan helpen bij het effectief aanpakken en oplossen ervan.
Zo pas je het toe in conflictsituaties:
1. Identificeer het zichtbare gedrag
Begin met het vaststellen van het zichtbare gedrag van de betrokken partijen. Dit is het topje van de ijsberg en omvat wat je kunt zien en horen, zoals specifieke acties, woorden en reacties. Stel jezelf vragen zoals: Wat doet de ander precies? Wat zegt de ander?
2. Verken de onzichtbare componenten
Onder de waterlijn van de ijsberg bevinden zich de onderliggende overtuigingen, normen en waarden, eigenschappen en motieven die het zichtbare gedrag aansturen. Om een conflict effectief op te lossen, moet je deze verborgen factoren begrijpen.
Overtuigingen
Overtuigingen zijn diepgewortelde opvattingen die het gedrag sturen. Bijvoorbeeld, een werknemer kan geloven dat zijn mening er niet toe doet, wat kan leiden tot passief gedrag in vergaderingen. Verdiepingsvragen: Waarom denk je dat jouw mening niet belangrijk is? Wat maakt dat je dit denkt?
Normen en Waarden
Normen en waarden bepalen wat mensen als goed of fout beschouwen en beïnvloeden hun reacties in conflictsituaties. Iemand kan bijvoorbeeld een conflict vermijden omdat hij/zij gelooft dat harmonie behouden moet blijven. Verdiepingsvragen: Waarom is harmonie voor jou zo belangrijk? Wat zijn jouw belangrijkste waarden in deze situatie?
Eigenschappen
Persoonlijke eigenschappen en competenties spelen een rol in hoe iemand met conflicten omgaat. Een introverte persoon kan conflict vermijden, terwijl een extraverte persoon de confrontatie aangaat. Verdiepingsvragen: Is dit een gebruikelijke manier van reageren voor jou? Hoe ga je doorgaans om met conflicten?
Motieven
Motieven zijn de drijfveren achter iemands gedrag. Begrijpen wat iemand motiveert, kan helpen om conflicten op te lossen. Bijvoorbeeld, iemand die gemotiveerd wordt door erkenning, kan zich defensief opstellen als hij/zij zich niet gewaardeerd voelt. Verdiepingsvragen: Wat wil je bereiken in deze situatie? Wat vind je belangrijk aan hoe dit conflict wordt opgelost?
3. Gebruik feedback
Open communicatie en feedback zijn essentieel bij het toepassen van het ijsbergmodel in conflictsituaties. Door het stellen van verdiepingsvragen en het luisteren naar de antwoorden, kun je de onderliggende oorzaken van het conflict blootleggen. Vraag en geef constructieve feedback om elkaar beter te begrijpen.
4. Werk aan gedragsverandering
Met de inzichten verkregen uit de verkenning van de onzichtbare componenten, kun je werken aan gedragsverandering. Dit houdt in dat je niet alleen het zichtbare gedrag aanpakt, maar ook de overtuigingen, normen en waarden, eigenschappen en motieven die eraan ten grondslag liggen. Stel gezamenlijke doelen en ontwikkel strategieën die rekening houden met deze diepere factoren.
5. Creëer een ondersteunende omgeving
Voor duurzame gedragsverandering is het belangrijk om een omgeving te creëren waarin mensen zich veilig voelen om hun overtuigingen en motieven te delen. Moedig een cultuur van openheid en vertrouwen aan, waar feedback geven en ontvangen de norm is.
Het ijsbergmodel van McClelland is een krachtig hulpmiddel voor het begrijpen en oplossen van conflicten. Door verder te kijken dan het zichtbare gedrag en de onderliggende factoren te verkennen, kun je de werkelijke oorzaken van conflicten blootleggen en effectievere oplossingen vinden. Dit leidt niet alleen tot het oplossen van het huidige conflict, maar ook tot betere communicatie en samenwerking in de toekomst.