Kunnen we het conflict nog aan?

Over AI, ongemak en echte gesprekken

We leven in een tijd waarin technologie ons steeds beter begrijpt, maar we elkaar steeds minder lijken te verstaan. Terwijl AI-systemen ons geduldig van repliek dienen, ons bevestigen, structureren en zelfs troosten, groeit het ongemak met echte menselijke gesprekken. Gesprekken waarin je niet altijd direct begrepen wordt. Waar emoties in de weg kunnen zitten. Waar botsing en verwarring niet met één prompt zijn opgelost.

En dus vraag ik me af: leren we onbedoeld af om met conflicten om te gaan, juist omdat AI zo comfortabel is geworden?

AI: de perfecte gesprekspartner, of toch niet?
AI is beschikbaar, beleefd en razendsnel. Het oordeelt niet, wordt niet emotioneel en weet altijd iets slims te zeggen. In vergelijking daarmee is een echt gesprek met een mens… tja, rommelig. Je moet wachten tot de ander uitgesproken is. Je moet nuance verdragen, emoties aanvoelen, soms sorry zeggen. Een gesprek kan mislukken. Of pijn doen.

Maar precies daar, in die frictie en complexiteit, schuilt onze menselijke groei. Conflicten zijn geen systeemfout van de samenleving – ze zijn onderdeel van hoe we elkaar leren begrijpen.

Het afvlakken van het ongemak
Steeds vaker zie ik hoe we ongemak proberen te vermijden: via zelfbedieningskiosken, chatbots, AI-assistenten. Begrijpelijk, vanuit efficiëntie. Maar ook zorgelijk. Want als we gewend raken aan de voorspelbaarheid en neutraliteit van AI, verleren we misschien het omgaan met mensen die wél intenties hebben, wél geraakt worden, wél iets terugzeggen.

Een AI zal je nooit echt teleurstellen. Maar ook nooit echt confronteren. En dat is precies wat we nodig hebben om mens te blijven.

Wat doen we als het schuurt?
Conflicten zijn niet prettig, maar wel essentieel. Ze maken zichtbaar waar belangen botsen, waar grenzen zijn overschreden of waar er iets wringt onder het oppervlak. In plaats van dat we deze momenten benutten om te verdiepen of te helen, verschuiven we ze naar het digitale domein. We sturen een mail in plaats van een gesprek. We vragen AI om een antwoord, in plaats van zelf het ongemakkelijke gesprek aan te gaan.

In het verlengde daarvan zie ik op de werkvloer een groeiende behoefte aan ‘gespreksverlichters’: mediators, coaches, dialoogbegeleiders. Niet omdat mensen zwakker zijn dan vroeger, maar omdat de natuurlijke oefenruimte voor conflict en herstel aan het verdwijnen is.

Wat we verliezen als we het conflict uitbesteden
Als we te afhankelijk worden van AI als bemiddelaar, adviseur of gespreksgenoot, verliezen we misschien het vermogen om frustratie om te zetten in feedback, kwetsing om te zetten in verbinding en verschil om te zetten in groei. We raken een stukje relationele veerkracht kwijt – terwijl juist dát misschien wel de belangrijkste vaardigheid van de 21e eeuw is.

Een pleidooi voor het moeilijke gesprek
Laten we AI vooral gebruiken waar het ons ondersteunt. Maar laten we het conflict níet uitbesteden. Laten we kinderen, collega’s en teams blijven oefenen in ongemak. Laten we menselijke rimpelingen niet gladstrijken met technologie, maar benaderen met aandacht.

Niet elk gesprek hoeft efficiënt te zijn. Soms moet het juist schuren. Juist dat maakt ons mens.